SOMETHING (out of nothing)

De dansers die in SOMETHING (out of nothing) rond waren, zijn vaak niet meer dan silhouetten of schaduwen. Het zijn de spoken die het gevolg zijn van de destructieve dynamiek tussen de mens en het landschap, dat in de voorstelling gevormd wordt door grote opblaassculpturen, noise celliste Leila Bordreuil en een robotdrum. Parallel aan de voorstelling, worden er één of meerdere installaties getoond in een museale omgeving. Performatieve objecten creëren eenzelfde omgeving in de white cube als in de black box. Het theater loopt over in het museum en vice versa.

Beauty was here long before we were and will be long after. 
(Robert Bringhurst and Ian Zwicky, Learning how to die)

Gedurende de geschiedenis veranderde de mens niet fundamenteel, het is het landschap dat verandert. Eén generatie beïnvloedt zijn omgeving, en het is de volgende generatie die deze verandering zal ondergaan, goed of slecht. Enzovoort. 
(Jean Paul Van Bendegem)

Gisteren bepaalt vandaag, onherroepelijk. De beslissingen en keuzes van gisteren bepalen ons doen en laten van vandaag en morgen. Heiner Müller noemde het ‘spoken van de toekomst’: niet te ontwarren knopen tussen wat was en wat zal zijn.

De voorbije eeuw heeft een alomvattende invloed gehad op het landschap. Er is niets op deze wereld dat niet onderhevig is aan de menselijke (technologische) manipulatie. Deze invloed blijkt nefast te zijn voor het leven op aarde zoals we het kennen. Wat is dan de plaats van de mens in een wereld waarin ecologische catastrofe en technologie precies die plaats fundamenteel in vraag stellen? 

Spoken

Het werk van Kris Verdonck verkent telkens opnieuw de relatie tussen mens en technologie, in deze voorstelling wordt de ecologische impact van de relatie uitgediept. SOMETHING (out of nothing) verkent de fysieke en psychische staat van zijn in het licht van een naderende uitsterving. Planten en dieren bevinden zich al in de zesde massa-extinctie, en ook voor de mens wordt het einde een steeds tastbaarder gegeven. De combinatie van onverbiddelijke winstlogica met technologische ontwikkelingen heeft de mens reeds gereduceerd tot wegwerpobject, de volgende stap is het onbewoonbaar maken van het landschap waarin we leven. Wat rest er nog na de sociale, economische en ecologische uitschakeling? De dansers en machines die in SOMETHING rond waren, zijn vaak niet meer dan silhouetten, schaduwen, levende sculpturen. Het zijn de spoken die het gevolg zijn van de destructieve dynamiek tussen de mens en het landschap. Dat landschap is niet langer ‘puur natuur’: het bestaat uit organisch groeiende en krimpende opblaassculpturen, robotgestuurd en onverschillig voor menselijke aanwezigheid. De performers (Sophia Dinkel, Ula Sickle, Mark Lorimer en Edward Lloyd) bewegen als spoken in een omgeving die zelf steeds meer ‘bespookt’ wordt door technologieën en catastrofes. Ze zoeken naar een mogelijkheid om uit de cyclus van oorzaak en gevolg te stappen, en worden er tegelijk door verpletterd. 

De choreografie is geïnspireerd op twee types spoken uit de ecologie. Een soort is ecologisch uitgestorven wanneer haar op impact op de omgeving zodanig klein geworden is, dat haar rol in de ecologische keten ‘uitgespeeld’ is. Voor die omgeving maakt het niet langer uit of die bepaalde soort blijft bestaan of niet. Het zijn dieren, planten die geen functie meer hebben. Een ‘ecologisch anachronisme’ is een tweede situatie, waarin planten of bomen nog vruchten produceren die niet meer opgegeten worden. De diersoorten waar ze mee samen werkten, zijn er niet meer. Door het verlies aan biodiversiteit door menselijke invloed spreekt men intussen van lege bossen en lege savannes. De figuren in SOMETHING (out of nothing) bevinden zich een zelfde paradoxale toestand, uitgeschakeld en toch nog actief. Ze zijn letterlijk Unheimlich, zonder huis, out of place, out of time.

Doorgaan na het einde

SOMETHING (out of nothing) bestaat uit drie delen. Elk deel wordt begeleid door een voice-over (Tawny Andersen). Beschrijvingen van vernieling, van landschappen na de mens, verhalen over pogingen om de catastrofe te verhelpen, een gedicht: ook deze stem spreekt vanuit een spookachtig perspectief. Een noise soundscape (door celliste Leila Bordreuil en met een automatische decap-drum) versterkt de spanning tussen aanwezigheid en afwezigheid, en geeft met de voice over en de inflatables vorm aan het landschap en de tijd voorbij de mens. 

Wat betekent het om te leven na het einde, als een spook vervreemd van zijn omgeving? De figuren op scène zoeken vergeefs naar betekenis in een wereld op niet-menselijke schaal, zonder houvast. Na de ontkenning en het verzet volgt, zoals in een rouwproces, de aanvaarding. Ook al maakt het niet meer uit, toch doen ze iets, om maar iets te doen. Voorbij alle drama, voorbij elke ontwikkeling, in de marge, een sprong, een beetje glijden of een onbeduidend gebaar in een poging om de spoken toch te verdrijven: dat is wellicht wat Beckett bedoelde toen hij schreef: Where I am, I don’t know, I’ll never know, in the silence you don’t know, you must go on, I can’t go on, I’ll go on. (Samuel Beckett, The Unnamable)