K, A SOCIETY

K, a society toont facetten van een maatschappij die heel veel op de onze gelijkt: een reeks beelden waarin tendensen ‘vertaald’, uitvergroot of naar de oppervlakte gehaald worden, die in onze wereld aanwezig zijn. Het zijn ‘ver-beeld-ingen’ van personages die we (her)kennen uit de werkelijkheid.  Personages ook die aansluiten bij de figuren die het eerdere werk van Kris Verdonck bevolken. 

De titel K, a society verwijst naar het werk van de Praagse auteur Franz Kafka, dat als belangrijkste inspiratiebron fungeerde in het tot stand komen van het project. Dit wil niet zeggen dat verhalen of personages uit Kafka’s werk letterlijk verteld of afgebeeld worden. Daar gaat het bij Kafka zelf ook niet om. Bij het veelvuldig lezen van en lang werken met zijn teksten wordt duidelijk dat zijn wereld een gesloten en ongrijpbaar bolwerk is, dat hij een proces zonder uitwegen toont met de ijzeren logica van een nachtmerrie. Voor K, a society werd dan ook eerder gezocht naar ‘de adem van Kafka’s oeuvre’, naar de wereld en de maatschappij zoals die uit zijn teksten naar voren komt: een verdrukkend systeem waarbinnen niets bewijsbaar, waarachtig of waar is. Een maatschappij waarin de mens altijd in het ongewisse is omtrent wat er zal gebeuren. Een maatschappij als een kwade droom waarvan men nooit weet wanneer, hoe en of men wel zal wakker worden. Een tweede inspiratiebron is de Duitse expressionistische film met zijn langs de muren sluipende figuren met hun lange schaduwen en uitvergrote grimassen. 
De ‘Unheimlichkeit’ van de wereld waarin wij leven, het spanningsveld tussen mens en machine, tussen levend wezen en pop/ dode materie waren als rode draad reeds aanwezig in vroegere projecten van Kris Verdonck zoals b.v. in de voorstellingen I/II/III/IIII en END of in de (clusters van) installaties IN, DANCER #1, ACTOR #1. In K, a Society wordt deze rode draad verder uitgesponnen, ontwikkeld, vertakt, verstrengeld…

"Oh plenty of hope, an infinite amount of hope, but not for us." 
Franz Kafka

1.
Het project ‘K, a society’ van theatermaker-beeldend kunstenaar Kris Verdonck is een verzameling van tien ‘beelden’ samengebracht in een parcours. Enkele van deze beelden kan men als ‘installaties’ omschrijven; de meeste echter zijn projecties. Een gids leidt het publiek rond van het ene beeld naar het andere.
In de theaterproductie ‘End’ gecreëerd in 2008, toonde Kris Verdonck het mogelijke eindbeeld van een/onze wereld: tien figuren (menselijke wezens, machines of een kruising van beide) dwaalden er rond in een apocalyptisch landschap. In ‘K, a society’ richt hij zijn blik op de maatschappij, op hoe de mensen met elkaar omgaan, op hoe ze hun samenleven organiseren.

‘K, a society’ toont facetten van een maatschappij die heel veel op de onze gelijkt: een reeks beelden waarin tendensen ‘vertaald’, uitvergroot of naar de oppervlakte gehaald worden, die in onze wereld aanwezig zijn. Het zijn ‘ver-beeld-ingen’ van personages die we (her)kennen uit de werkelijkheid. Personages ook die aansluiten bij de figuren die het eerdere werk van Kris Verdonck bevolken.
Het werk van de Praagse auteur Franz Kafka (1883-1924) fungeerde als uitgangspunt voor ‘K, a society’. Andere inspirerende beelden werden o.a. gevonden in de Duitse expressionistische film met zijn langs de muren sluipende figuren met hun lange schaduwen en hun uitvergrote grimassen, in ‘Das weisse Band’ van de Oostenrijkse filmregisseur Michael Hanecke, in informatie en ervaringen m.b.t. de Rwandese maatschappij, in de mythische structuur van het labyrinth, enz.

2.
Kafka worden doorgaans geassociëerd met het beeld van de bureaucratische doolhof. De wereld die hij creëert is een nachtmerrie met een ijzeren logica; zijn personages dwalen er in rond zonder een uitweg te vinden, en vooral: zonder te begrijpen waarom de dingen zijn zoals ze zijn.Wat Kafka met zijn personages doet, doet hij ook met zijn lezers: hij laat hen eindeloos wachten voor de poort, maar binnengaan kunnen zij niet of nooit. Zijn oeuvre is als een cirkelvormige muur, een ontoegankelijke ellips. Om iets van zijn werk te vatten moet je je ervan verwijderen. Als je dan later terugkeert en opnieuw kijkt, stel je vast dat het beeld/ de muur veranderd is.
Telkens opnieuw: je verwijderen, terugkeren, opnieuw kijken, je verwijderen, enz…
Dàt is de beweging die Kafka ons keer op keer oplegde tijdens het creatieproces van ‘K, a society’. Elk beeld lijkt vastgelegd, onveranderlijk, maar als de kijker zich beweegt, ondergaat het beeld een verandering, een metamorfose, een deformatie. Het gaat in Kafka’s werk niet zo zeer om de verhalen of de personages, maar om de kracht van de deformatie, om de adem van de metamorfose; én om de humor.

3.
De wereld van ‘K, a society’ wordt bevolkt door mensen, dieren en dingen. Kinderen zijn afwezig. De mensen zijn eenzaam, zelfs als ze niet alleen zijn. Ze wachten, praten, zingen, verdrijven de tijd, hebben het opgegeven. De dingen zitten vol energie: zullen zij het halen? De dieren bewegen, lachen, strijden, sterven. Misschien zijn zij wel ‘van alle schepselen van Kafka diegene die het meest in staat zijn tot reflectie’ (Walter Benjamin).
De toeschouwer krijgt beelden te zien waarin hij zou kunnen wonen maar waarin hij zich niet thuis zou voelen: ze zijn gestold of vergroot, vertraagd, vervormd, uitgerekt in tijd en ruimte…
Zelf moet de toeschouwer verschillende posities in nemen: hij is een ik, een gij en een hij tegelijkertijd, hij moet op beelden neerkijken of ernaar opkijken, hij moet mee wàchten, de traagheid ervaren of alles beleven in een flits. Die verschuivende standpunten maken het ook mogelijk dat de humor binnensluipt en zich in de beelden en hun wederzijdse verhoudingen installeert.

Tekst: Marianne Van Kerkhoven