EXTRACTIONS 23

EXTRACTIONS 23
2 - 17 september 2023
zaterdag & zondag

14:00 - 18:00

A Two Dogs Company 

Rue Adolphe Lavallée 41

1080 Molenbeek (B)

FOTOGRAFIE, SCULPTUREN, SCHILDERIJEN, INSTALLATIES & PERFORMANCES
Stephan Balleux
Noemi Iglesias Barrios
Judith Nangala Crispin
Frederic Fourdinier
Hermann Nitsch
Sabrina Ratté
Kris Verdonck
Maxime Denuc
Lucas Messler
Anita Cappuccinelli
Gert Aertsen

PERFORMANCES
2 - 3 September 2023 - ongoing
Kris Verdonck - ACT

9 September 2023 - ongoing
Kris Verdonck - DANCER #1

10 September 2023 - ongoing
Kris Verdonck - DANCER #2

16 September 2023 - ongoing
Kris Verdonck - BRASS #2 (musical composition by Maxime Denuc)

17 September 2023 - 14:00
- Lucas Messler & Anita Cappuccinelli
TUNE, Mario Bertoncini 1965
PERTURBANCE, Alessandro Perini
- Lucas Messler
Une naissance, n’importe quoi, ou quelque chose comme ça..., Benoit Montambault 2013
- Gert Aertsen
On to somewhere near
- Improvisation

Een verraderlijke balans

In een essay over de relatie tussen media en ecologie, spreekt mediafilosoof Jussi Parikka over de obscene neveneffecten van nieuwe media en digitale, smart technologieën. Deze veelal op batterijen aangedreven toestellen werken dankzij zogenaamde zeldzame aardmetalen, zoals kobalt en neodymium. De mijnbouw die nodig om deze te delven, veroorzaakt oorlogen, geopolitieke conflicten en vooral, erg veel vervuiling. Dat is wat ze zo ‘zeldzaam’ maakt: het kost veel energie en verontreinigd terrein om ze op te graven en uit te zuiveren. Toepassingen zoals elektrische wagens en zonnepanelen, zaken die ons verkocht worden als ‘groene technologie’, zijn een stuk minder onschuldig dan ze lijken. De Technoceramics van Noemi Iglesias Barrios geven vorm aan dit ‘techno-afval’, aan de fossielen van de digitale samenleving. Ze maakt keramiek sculpturen op basis van het afval dat overblijft na de kobaltontginning, en dat in het kobaltblauw dat zo wijdverspreid gebruikt wordt in de beeldende kunsten.

Het vuil en de dood

De gladde, steriele look and feel van deze sculpturen – maar zeker ook van de smartphone, laptops en elektrische wagens – verbergt een harde, fysieke realiteit. In de foto’s van de Australische kunstenares Judith Nangala Crispin zien we afdrukken van dode dieren op papier. Deze ‘lumachrome glasprints’ van roadkill – dieren die langs de weg blijven liggen nadat ze overreden werden – zijn het resultaat van een natuurlijk fotografieproces. De dieren, modder, bloed en andere sappen worden in een mengsel van vloeistoffen op papier gelegd, en vervolgens onder een glazen stolp geplaatst. Door de zon erop te laten schijnen, vormen deze stoffelijke resten een afdruk in het fotopapier. Voor Crispin zijn deze lumachrome prints een samenwerking met het land, een manier om de verstoring die de kolonisatoren brachten en blijven brengen, vorm te geven. Haar titels onderlijnen de poëtische kracht van dit procedé: Anthony over Henry’s Country, where the possum-men armies fought and were buried by pythons, beside speartrees, on the edge of a dry waterhole, voor de afdruk van een roadkill buidelrat en Ben sometimes felt he carried his artist girlfriend a lot, but she painted him stars while he slept, voor de afdruk van een roadkill ekster.  

Deze viscerale lijn wordt doorgetrokken in het werk van de Oostenrijkse performance kunstenaar Hermann Nitsch. Zijn performances met bloed, verf en organen zochten aansluiting bij oudere rituele praktijken en waren tegelijk een reactie op het eigentijdse geweld in de wereld. Net als de sculpturen van Iglesias Barrios en de foto’s van Crispin, is ook het Aktionsrelikt (1988) van de 80. Aktion van Nitsch’ Orgiën Mysteriën Theater in deze expo een residu, een ander soort extract, van een ritualistisch, fysiek proces.

Speciaal voor EXTRACTIONS 23 maakte Stephan Balleux een nieuw werk, Nomad, dat resoneert met het vleselijke werk van Crispin en Nitsch. Dit grote doek is opgespannen als een huid die hangt te drogen. De visuele compositie houdt het midden tussen geschilderde en digitale beweging. Te midden de wilde, duistere zee van vegen en kleuren staat een niet mis te verstane boodschap: ‘migrants welcome, tourists fuck off’. Ook hier gaat om extractie, want de directe en indirecte gevolgen van mijnbouw, boskap, en ontginning van meren en oceanen maakt gebieden onleefbaar, waardoor bevolkingsstromen op gang komen. Klimaatoorlogen doen mensen op de vlucht slaan, niet zelden met gevaar voor eigen leven. Voor de één is de zee een kerkhof, voor de ander kijkt ernaar vanuit een cruise schip.

De zee is voor velen ook een bron van inkomsten en levensonderhoud, en neemt daardoor ook cultureel een belangrijke plaats in. In de Nigerdelta in Nigeria werd recent olie gevonden. Olieboringen vervuilen er het water en vernielt er het gebied, ondanks protest van het lokale Ijo volk. Het Ijo masker in deze expo (in bruikleen van kunstenaar-conservator Jos Humblet) werd gemaakt ter verering van watergeesten. Mogelijks had het een functie tijdens begrafenissen of processies. In de context van deze expo getuigt het niet enkel van de kunde en praktijken van de makers, maar ook van een ecologisch-culturele context onder druk.

Tussen verleden en toekomst

De installatie Terraformation van Frederic Fourdinier toont op een steriele, museale manier de grote, industriële machines waarmee de aarde en het landschap bewerkt worden. Fourdinier maakte deze infrastructuur na als maquettes van karton met aandacht voor de kleinste details, en plaatste ze vervolgens onder plexiglas. Deze modellen roepen tegelijk een bewondering op voor de technologie van de moderniteit, alsook een toekomstige tijd waarin deze toestellen voor goed ‘onklaar’ gemaakt zijn. Bekijken we ze meer als museumstukken, dan is deze installatie inderdaad een archeologie van de ontginning, een terugblik op hoe de moderne mens door land- en mijnbouw de wereld voor zichzelf onmogelijk heeft gemaakt. Maar zelfs als de mens zou ophouden met mijnbouw, dan nog zouden de sporen ervan nog lang nawerken. Of staan deze modellen klaar voor verzending naar een kolonie op een andere planeet? De installatie Objets-Monde van Sabrina Ratté hanteert eveneens een sci-fi esthetiek om te speculeren over de toekomst van al het media-afval. Deze videocollage toont een post-apocalyptisch landschap opgebouwd uit ‘zombie-media’: afgedankte computerschermen, auto’s en kabels. Geen mensen meer hier, wel nog ruïnes van wat een monumentale architectuur van elektro toestellen geweest moet zijn, een soort techno-Akropolis. Nostalgisch en onheilspellend tegelijkertijd.

Performance

De installaties, foto’s, sculpturen en schilderwerken vormen samen een landschap waarin elk weekend andere performances plaats vinden. Deze performances benadering ontginning net als het beeldend werk in het spanningsveld tussen geweld en afwezigheid, met steeds een sterke aandacht voor materialiteit. Maxime Denuc maakte een nieuwe compositie voor BRASS van Kris Verdonck, een performatieve installatie bestaande uit drie geautomatiseerde sousafoons. Verdonck presenteert zelf DANCER#1 en DANCER#2, performances door respectievelijk een slijpschijf met een grote stalen L die haar zwanenzang ‘danst’ en een V6 AlfaRomeo motor die zichzelf telkens weer opbrandt. De installatie ACT is dan weer zelf een extract uit de gelijknamige voorstelling van Verdonck. De stem van Johan Leysen brengt Samuel Becketts Texts for nothing XIII in een daarvoor ontworpen scenografie. Taal wordt object en schreeuw, in een niet aflatende zoektocht naar een uitweg uit een limbo waarin denken en leven, het ‘ik’ en de wereld, maar niet willen samenvallen. De expo wordt afgesloten met een reeks muziekperformances. Lucas Messler en Anita Cappuccinelli van het Brusselse collectief TUUM verkennen de melodische, ritmische en electro-akoestische mogelijkheden van percussie-instrumenten zoals cymbalen. Ook de gestes van de muzikanten vormen een bron van geluid, resonantie en weerklank. Multimediakunstenaar Gert Aertsen maakte een installatie met aluminium staven; door specifieke bestrijking en bestreling worden ze een nieuw soort instrument. De sinusgolven die door de activatie van deze installatie geproduceerd worden, trekken als het ware de lijn van de staven verder door de ruimte. De aandacht voor detail, voor de materialiteit van instrumenten en klank resoneert met de finesse van de andere werken in EXTRACTIONS 23. Aandacht staat zo tegenover ontginning, creatie tegenover destructie. Kristof van Baarle